Chyba każdemu znane jest stwierdzenie „ruch to zdrowie”. Kojarzone jest ono najczęściej ze stanem fizycznym. Dzięki aktywności ruchowej jesteśmy w stanie dłużej utrzymać nasze ciało w dobrej kondycji. Ale czy tylko ciało? Okazuje się, że ruch może mieć kluczowe znaczenie dla rozwoju człowieka także w sferach innych niż fizyczna. A to z kolei wywiera wpływ na dalsze życie.

Rozwój ruchowy to proces bardzo złożony, zależny od wielu czynników – wzrostu, masy ciała, koordynacji, temperamentu, warunków rozwoju, a także doświadczeń życiowych. W związku z powyższym przebiega on u każdego dziecka w różny sposób. Jednak jego wpływ na różne sfery jest nieoceniony.

Ruch a kondycja psychofizyczna

Ta współzależność wydaje się oczywista. Nie od dziś wiadomo, że ruch korzystnie wpływa na ciśnienie tętnicze, układ odpornościowy czy hormonalny. Trening wpływa też na kondycję psychiczną. Ruch pozwala bowiem rozładować napięcia psychoemocjonalne, redukuje poziom lęku i pomaga zwalczać stany depresyjne. Jak się okazuje, może być również rozwiązaniem dla uczniów wykazujących trudności w przyswajaniu wiedzy.

Ruch a trudności w nauce

Badania przeprowadzone przez B. Pheloung obejmujące uczniów z trudnościami w nauce wykazały, że zdecydowana większość:

1. miała alergię, zaburzenia systemu odporności, nietolerancję na pewne produkty żywieniowe lub uczulenia na czynniki chemiczne.

2. była nadaktywna lub ospała.

3. wykazywała zaburzenia integracji sensorycznej.

4. miała problemy z czuciem powierzchniowym przy jednoczesnych trudnościach ze słuchaniem..

5. miała problemy z utrzymywaniem równowagi, postawy lub z koordynacją ruchową.

6. zdradzała objawy znacznej niedojrzałości neurologicznej.

7. wykazywała problemy z orientacją w przestrzeni.

8. miała bardzo niedojrzały układ przedsionkowy.

Z kolei S. Gold wykazała, że blisko 100% młodocianych przestępców wykazuje problemy z nauką lub deficyty neurologiczne, podczas gdy w całej populacji odsetek ten wynosi 15-20%. Liczby te jasno pokazują, jak ważna jest pomoc w przezwyciężaniu trudności w nauce. I tutaj przydatny okazuje się ruch.

Od ruchu do integracji sensorycznej i Move to learn

Ruch bardzo mocno wpisuje się w koncepcję integracji sensorycznej. Wszelkie nieprawidłowości w jego rozwoju wpływają na ogólne funkcjonowanie człowieka. Jedną z nich jest dyspraksja – trudność w zrozumieniu (zaplanowaniu co zrobić) i wykonaniu czynności ruchowych (jak to zrobić) w sposób płynny. Jej przyczyną są zaburzenia funkcji czuciowo-ruchowych (dotykowych, proprioceptywnych i przedsionkowych) i schematu ciała. Kolejną jest syndrom posturalno-okoruchowy, w którym zaburzenia dotyczą głównie problemów w przetwarzaniu informacji docierających do systemu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego. Konsekwencją są nieprawidłowości w zakresie: kontroli postawy, napięcia mięśniowego, dysfunkcje okoruchowe, zaburzenia integracji odruchów, koordynacji ruchowej, lateralizacji a także schematu ciała i orientacji przestrzennej.

Paradoksalnie ruch może też stanowić rozwiązanie na problemy z nim związane. O tym właśnie mówi koncepcja „Move to learn”. Zakłada ona naukę podstawowych czynności poprzez ruch. Jest to program sensoryczno-motoryczny, uporządkowany według etapów naturalnego rozwoju człowieka, wspomagający integrację funkcji korowych oraz pomagający dojrzewać systemowi przedsionkowemu i pobudzać odruchy pierwotne. Ułożony jest z 10 ćwiczeń zgodnych z etapami rozwoju ruchowego w pierwszym roku życia. Sekwencjami tymi są:

1. Świadomość własnego ciała.
2. Turlanie się.
3. Ślizganie się na brzuchu.
4. Jednostronne pełzanie.
5. Naprzemienne pełzanie.
6. Pełzanie na brzuchu lub pełzanie na plecach.
7. Kołysanie się.
8. Jednostronne chodzenie na czworakach.
9. Naprzemienne chodzenie na czworakach.
10. Naprzemienne chodzenie.

Choć może się wydawać, że integracja sensoryczna oraz program „move to learn” są dedykowane dzieciom, mogą w nich odnaleźć coś dla siebie również osoby dorosłe.  Dlatego gorąco zachęcamy do podejmowania aktywności ruchowej razem z dzieckiem. Poza aspektami terapeutycznymi gwarantujemy przyjemność płynącą ze wspólnej zabawy.

Literatura:

D. Błażejczyk-Głowacka, Program percepcyjno-motoryczny „Ruch dla uczenia się” (Move to Learn)
w pracy z uczniem z autyzmem, w: Terapia pedagogiczna dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Nowe oblicza terapii w pedagogice specjalnej , red. Zofia Palak, Magdalena Wójcik.

A. Pawlikowski, Pozytywny wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka, http://www.sosw.torun.pl/start_pliki/publikacje_pliki/Pozytywny%20wplyw%20aktywnosci%20fizycznej.pdf