Jak pisze Marzena Sendyk, „do prawidłowego rozwoju dziecka potrzebny jest dom, w którym są oboje rodzice, żyjący ze sobą w trwałej wspólnocie uczuciowej, kochający się wzajemnie, ponoszący trud wychowania dzieci, zapewniający im odpowiednie, zgodne ze swoimi możliwościami materialne i duchowe warunki egzystencji” (Sendyk 2001: 37). Z powyższego cytatu jasno wynika, że to właśnie rodzice odgrywają kluczową rolę w życiu dziecka. A także… swoim własnym.
Prawidłowe funkcjonowanie każdego organizmu zależy od tego, czy każdy jego element działa prawidłowo. Ta sama zasada dotyczy rodziny. Jest ona systemem, w ramach którego funkcjonują jej członkowie (Śniegulska 2016: 155), a rodzice z dziećmi tworzą system interakcyjny (Appelt 2001: 269).
Rodzice – najlepsi terapeuci
Wyróżnia się kilka typów rodziców:
- rodzice autorytatywni – ciepli, ale stanowczy; nie są skłonni do stosowania kar fizycznych czy zmuszania do posłuszeństwa poprzez odwoływanie się do własnego autorytetu;
- rodzice autorytarni – przywiązują dużą wagę do posłuszeństwa i podporządkowania dziecka; stosują kary, rzadko chwalą i pytają o zdanie,
- rodzice permisywni lub pobłażający – akceptujący, choć często bierni, jeśli chodzi o dyscyplinę; aby ograniczyć swoje działania, dzieci obdarzają dużą swobodą,
- rodzice obojętni czy niezaangażowani – w relacji z potomstwem nie starają się być aktywni (Kwak, 2008, s. 3–33).
Powyższa typologia jasno wskazuje, że najkorzystniejszy wpływ na rozwój dziecka mają rodzice autorytatywni. Niemożność sprawowania tego typu władzy rodzicielskiej może być spowodowana poczuciem lęku i zagrożenia, a te z kolei – zaburzeniami integracji sensorycznej.
Integracja sensoryczna jako droga do autorytatywnego rodzicielstwa
Pojęcie integracji sensorycznej pochodzi z lat 60. XX wieku. Stworzyła je dr Jean Ayres, opierając się na własnych doświadczeniach polegających na trudnościach z przyswajaniem wiedzy. Nie przeszkodziło to jej jednak w zdobyciu wyższego wykształcenia i zbadaniu zależności pomiędzy procesem uczenia się a funkcjonowaniem zmysłów.
Integracja sensoryczna jest procesem neurologicznym pozwalającym na odczytywanie otaczającego świata za pomocą zmysłów. Prawidłowe odbieranie bodźców w dużym stopniu uzależnione jest od rozwoju połączeń nerwowych w ciele dziecka. Opiera się ona na kilku podstawowych założeniach:
- Neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do zmian i modyfikacji.
- Sekwencyjnego rozwoju procesów integracji sensorycznej.
- Integralności systemu nerwowego.
- Reakcji adaptacyjnych
- Wewnętrznego pędu do rozwoju.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników mogą skutkować poczuciem niezadowolenia, zagrożenia, niepokoju lub lęku. Integracja sensoryczna najczęściej kojarzy się z dziećmi z zaburzeniami, takimi jak ASD (spektrum zaburzeń autyzmu), do których należą zespół Aspergera, zespół Hellera, zespół Retta oraz inne całościowe zaburzenia rozwoju.
Choć przez wiele lat integracja sensoryczna kojarzona była z terapią dzieci, jej założenia odnoszą się również do dorosłych. Zachęcamy rodziców, którzy chcą zapewnić dziecku prawidłowy rozwój, do przyjrzenia się funkcjonowaniu swoich zmysłów. Wszelkie nieprawidłowości mogą mieć bowiem wpływ na proces wychowawczy i terapeutyczny dziecka.
Świadomość własnych ograniczeń i praca nad nimi będzie miała pozytywny wpływ nie tylko na nas, ale i na prawidłowy rozwój naszych dzieci.
Zespół SGM Kids
Bibliografia:
Appelt, K. (2001). Dziecko i dzieciństwo w oczach dorosłego. W: D. Kornas- -Biela (red.), Oblicza dzieciństwa. Lublin: KUL.
Grad, D. (2016). Rodzice jako nieocenieni terapeuci własnych dzieci z niepełnosprawnością, w: M. Wójcik, Z. Pawlak, Terapia pedagogiczna dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Nowe oblicza terapii w pedagogice specjalnej , UMCS 2016.
Kwak, A. (2008). Społeczny i indywidualny wymiar rodzicielstwa. W: A. Kwak (red.), Rodzicielstwo między domem, prawem, służbami społecznymi. Warszawa: APS.
Sendyk, M. (2001), Społeczne przystosowanie dzieci z poczuciem sieroctwa duchowego
Śniegulska, A. (2016). Rodzice w przestrzeni życia rodzinnego. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 5, 155–165.
