Zmysły są łącznikiem pomiędzy organizmem ludzkim a światem zewnętrznym. To właśnie one umożliwiają odbieranie bodźców ze świata zewnętrznego. Tylko ich prawidłowy rozwój umożliwia odpowiednie funkcjonowanie.
Do niwelowania ewentualnych zaburzeń służy stworzona przez J. Ayres metoda integracji sensorycznej, którą wykorzystaliśmy, tworząc koncepcję ekspresji sensorycznej.
Rozwój zmysłów zaczyna się w życiu płodowym i trwa po urodzeniu. Zmysły dostarczają dziecku bodźców zewnętrznych i umożliwiają poznanie otaczającego świata. Ich nieprawidłowy rozwój zaburza ten przekaz, a w konsekwencji uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie. Z pomocą przychodzi tutaj metoda integracji sensorycznej.
Kiedy zmysły zawodzą, czyli czym jest integracja sensoryczna
Integracja sensoryczna jest pojęciem powstałym w latach 60. XX wieku. Stworzyła je dr Jean Ayres, pracując naukowo na Uniwersytecie Kalifornijskim. Podłoża dociekań naukowych na ten temat należy szukać w osobistych doświadczeniach badaczki. Jako dziecko doświadczyła bowiem trudności z przyswajaniem wiedzy. Nie przeszkodziły jej one jednak w zdobyciu wyższego wykształcenia i zbadaniu zależności pomiędzy procesem uczenia się a funkcjonowaniem zmysłów.
Integracja sensoryczna jest procesem neurologicznym pozwalającym na odczytywanie otaczającego świata za pomocą zmysłów. Prawidłowe odbieranie bodźców w dużym stopniu uzależnione jest od rozwoju połączeń nerwowych w ciele dziecka. Oiera się ona na kilku podstawowych założeniach:
- Neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do zmian i modyfikacji.
- Sekwencyjnego rozwoju procesów integracji sensorycznej.
- Integralności systemu nerwowego.
- Reakcji adaptacyjnych
- Wewnętrznego pędu do rozwoju.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników mogą skutkować poczuciem niezadowolenia, zagrożenia, niepokoju lub lęku.
Integracja sensoryczna najczęściej kojarzy się z dziećmi z zaburzeniami, takimi jak ASD (spektrum zaburzeń autyzmu), do których należą zespół Aspergera, zespół Hellera, zespół Retta oraz inne całościowe zaburzenia rozwoju.
Tymczasem już w latach 70-tych A. Jean Ayres szacowała, że 5-10% dzieci bez zaburzeń rozwojowych również wykazuje problemy z integracją sensoryczną. Według obecnych statystyk problem ten występuje nawet u 30% dzieci. W związku z tym zachodzi jeszcze większa konieczność przeciwdziałania temu zjawisku poprzez włączenie ekspresji sensorycznej w proces rozwoju.
Proces wykorzystania ekspresji naturalnej, czyli czym jest ekspresja sensoryczna
Ekspresja sensoryczna jest stałym i ukierunkowanym procesem polegającym na wykorzystaniu ekspresji naturalnej do poznawania świata za pomocą zmysłów.
Wspomaga prawidłowy rozwój, nie tylko (choć przede wszystkim) dziecka, ale również dorosłych. Pobudza kreatywność oraz ułatwia prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Pozwala kontrolować emocje, pozytywnie wpływając na zachowanie oraz samoregulację, polepszając tym samym samoocenę. Aby wspierać naturalną ekspresję, wystarczą chęci, plan działania i wytrwałość.
Gorąco zachęcamy do wykorzystania ekspresji sensorycznej w zabawie z dzieckiem.
Odpowiednia zabawa i ćwiczenia wspomagające ekspresję sensoryczną pomagają w:
- zwiększaniu samodzielności.
- rozwoju motywacji wewnętrznej.
- poprawie koncentracji.
- usprawnieniu komunikacji.
- nawiązywaniu interakcji.
- kontrolowaniu poziomu pobudzenia.
- zwiększeniu poczucia komfortu oraz
- obniżenia poziomu lęku.
Włączając je w proces wychowawczy dziecka, zyskujemy pewność, że stanie się ono w pełni samodzielne. Zachęcamy rodziców do aktywnej zabawy z dzieckiem, ponieważ to właśnie ona jest dla nich źródłem wiedzy o świecie, relacjach społecznych czy zachowaniach. Jak się okazuje, może również pomóc we właściwym odbiorze bodźców sensorycznych, który jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju maluchów.
Codzienne zabawy mogą urozmaicać Mini Pakiety Ekspresji Sensorycznej, które możesz zamówić tutaj.
