Kiedy moje dziecko nie lubi być noszone na barana… Zaburzony zmysł równowagi.

Marcinek od swoich pierwszych miesięcy był bardzo niespokojny, gdy w gwałtowny sposób była zmieniana jego pozycja. W trakcie nauki chodzenia gubił często równowagę, z wielkim trudem nabył umiejętność chodzenia po schodach, co i tak cały czas robi w asyście dorosłych pomimo swoich już 4 lat. Wszelkie zabawy związane z ruchem są dla niego bardzo dużym wyzwaniem, co niejednokrotnie jest przyczyną jego wyobcowania i wykluczenia z grupy rówieśniczej, gdyż boi się większości aktywności podejmowanych na placu zabaw czy w grupie przedszkolnej.

Takich dzieci jak Marcin jest wiele. Niejednokrotnie ich potykanie się jest nazywane byciem niezdarnym, a obawa przed gwałtownym ruchem jako wymyślanie i nie czerpanie radości z zabawy. Nieznajomość zaburzeń sensorycznych, takich jak zaburzony zmysł równowagi, może prowadzić do wielu trudnych sytuacji w życiu dziecka, które przekładają się na jego poczucie własnej wartości i zadomowienia w świecie, który odbierany zaburzonymi zmysłami może nie wydawać się dla niego bezpieczną przystanią do wzrastania.

Czym jest zatem zmysł równowagi i jak może objawiać się jego zaburzenie?   

Na układ równowagi składa się współdziałanie kilku narządów zmysłu:

• narządu przedsionkowego, inaczej błędnikowego zlokalizowanego w uchu wewnętrznym,
• narządu wzroku,
• zmysłu czucia głębokiego, którego receptory wrażliwe na ucisk, rozciąganie, napięcie znajdują się w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, naczyniach i narządach wewnętrznych.

Zmysł równowagi, tak jak zmysł słuchu rozwija się u dziecka bardzo wcześnie, już w życiu płodowym. Zmysł ten odgrywa również bardzo dużą rolę w integracji sensorycznej oraz ekspresji sensorycznej. Zaburzenia zmysłu równowagi wpływają na brak przepływu informacji w mózgu dotyczącej naszej własnej osi, a impulsy pochodzące od zmysłu równowagi ściśle współgrają z naszym samopoczuciem, ponieważ zmysł ten pomaga nam w tym, aby świat nam nie wirował. Zmysł równowagi ściśle współpracuje także że zmysłem wzroku oraz innymi zmysłami:

„Impulsy wędrujące do wyższych poziomów mózgu współdziałają z impulsami dotykowymi, proprioceptywnymi, wzrokowymi i słuchowymi, co daje nam percepcję przestrzeni, pozycji i naszego położenia w tej przestrzeni. Bodźce przedsionkowe rzadko docierają do naszej świadomości poza sytuacjami, w których obracamy się wokół własnej osi, a bodźce sensoryczne są tak intensywne, że zaczyna nam kręcić w głowie i świat wokół nas zaczyna wirować. Nawet jeśli nadmiar stymulacji układu przedsionkowego wywołuje w nas „chorobę lokomocyjną”, czujemy, że problem leży w naszych ciałach, a nie w uchu wewnętrznym” (ŹRÓDŁO).

Jak i gdzie może manifestować się zaburzony zmysł równowagi:

• dziecko niechętnie je lub wykonuje inne czynności przy stole, zwłaszcza gdy jego stopy nie dotykają podłoża (niepewność grawitacyjna),
• dziecko utrzymuje bezpieczną pozycję ciała i unika gwałtownych zmian, aby zapobiec kręceniu się w głowie (takie zachowanie może zostać błędnie zinterpretowane jako trudności emocjonalne, ponieważ reakcja dziecka może być nieadekwatna do zaistniałych okoliczności),
• dziecko unika zabaw związanych z ruchem, utrzymywaniem równowagi, zmian wysokości, nie lubi noszenia na barana,
• dziecko nie czuje się pewnie siedząc na podwyższeniu, gdy nie dotyka stopami podłoża,
• dziecku trudno jest opanować sztukę samodzielnego bezpiecznego chodzenia po schodach,
• dziecko może mieć trudności w skupieniu uwagi, ponieważ przenosi swoje siły na utrzymanie równowagi.

Ćwiczenia stymulujące zmysł równowagi 

Warto od najmłodszych lat wspierać dzieci w integracji ich zmysłów. Zmysł równowagi jest tym, który pozwala nam poruszać się w niezakłócony sposób, stanowi podstawę do wielu aktywności sportowych. Celem ćwiczeń na zmysł równowagi jest poprawa automatycznych reakcji organizmu, odpowiedzialnych za utrzymywanie równowagi oraz uzyskanie poprawy płynności i koordynacji ruchów.

Jakie ćwiczenia można zatem wykonywać, aby wspierać integrację tego zmysłu?

• Stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami
• Skakanie na jednej nodze
• Wypady na jednej nodze w przód
• Jaskółka
• Jazda na hulajnodze, deskorolce, rower biegowy
• Warto też zapoznać się z równoważnia, chodzeniem po linie czy skakanie na trampolinie

Wspieranie dzieci w integracji ich zmysłów powinno odbywać się w warunkach dla nich optymalnych i w zgodzie z ich najlepszym dobrem. Idealnym motywem rehabilitacji sensorycznej jest zabawa. To zabawa najczęściej przemyca elementy rehabilitacyjne, a jej efektem dodatkowym może być odkrycie talentów dzieci i wyrażanie ich ekspresji sensorycznej. Jako marka, która wspiera naturalną ekspresję dzieci bardzo dobrze to wiemy, a nasze produkty Get Dirty® czy Mini Pakiety Ekspresji Sensorycznej idealnie nadają się do integracji zmysłów i odkrywania talentów dzieci.

Źródła:
http://www.sztukaleczenia.pl/pub/2007/1-2/1_2_2007_zrozumiec_dziecko.pdf
https://www.edziecko.pl/rodzice/7,79361,24567411,zmysl-rownowagi-przyczyny-i-leczenie-zaburzen-rownowagi.html
https://csim.pl/funkcjonowanie-narzadu-rownowagi/