Zapewne spotkaliście się z osobami (a może sami do takich należycie?), które deprecjonują wartość zajęć plastycznych w szkole. Czy jednak kiedykolwiek zastanawialiście się, w jaki sposób rysowanie czy lepienie może przyczyniać się do ogólnego rozwoju Waszego dziecka?
Czy malowanie może przynieść pozytywne rezultaty? Przecież jego konsekwencją jest tylko ubrudzenie wszystkiego dookoła oraz obrazek, który w oczach dorosłego ma często wartość bliską zeru. Ta samo dotyczy innych zajęć plastycznych. Czy zatem w szkole warto poświęcać tyle samo uwagi zajęciom z plastyki co tym z matematyki i języka polskiego?
Wpływ zajęć plastycznych na rozwój dziecka
Jak twierdził Stanisław Popek, “plastyka jest formą wyrażania pragnień, nadziei, zwątpień, radości i smutków oraz najbardziej fantastycznych marzeń”. Czy nie doceniając jej pozycji w programie nauczania, nie przyczyniamy się przypadkiem do pozbawiania naszych dzieci bardzo ważnego środka wyrazu?
Polscy pedagodzy Bonar i Szmidt zajmujący się twórczością w nauczaniu zintegrowanym, mówią o trzech sferach, które dziecko powinno rozwijać.
- poznawczej, której główne cele to:
– stymulowanie i rozwijanie wrażliwości wzrokowej, dotykowej i słuchowej,
– rozwijanie spostrzegawczości i kształtowania umiejętności świadomej obserwacji zjawisk i ludzi,
– rozwijanie umiejętności odkrywania, formułowania problemów,
– rozwijanie umiejętności koncentracji uwagi,
– stymulowanie wyobraźni,
– kształtowanie podstawowych operacji umysłowych czyli syntezy, analizy, uogólnienia,
– pogłębianie wiedzy o zjawiskach, osobach i przedmiotach.
- emocjonalno-motywacyjnej, której cele to:
– budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej,
– pomoc w szerzeniu samowiedzy i dokonywaniu samooceny,
– pobudzanie otwartości na cudze uczucia i opinie,
– kształtowanie empatycznego działania w grupie, zachowań prospołecznych,
– kształtowanie umiejętności współpracy w grupie zadaniowej,
– rozwijanie poczucia odpowiedzialności,
– minimalizowanie postaw agresywnych oraz odreagowanie napięć.
- działaniowej, mającej za zadanie:
– zachęcanie do podejmowania inicjatywy,
– rozwijanie samodzielności oraz wytrwałości,
– pobudzanie i rozwijanie ekspresyjnego wyrażania myśli poprzez wybrane formy,
– rozwijanie zdolności manipulacyjnych,
– stymulowanie umiejętności łączenia sprawności emocjonalnych, umysłowych z
praktycznymi w rozwiązywaniu problemów dywergencyjnych (wynikających z
rozbieżności).
Zajęcia plastyczne uchodzące często jedynie za zwykłą zabawę mogą pomóc realizować wiele zadań mieszczących się w tych trzech obszarach.
Ewa Grzesik wyróżnia następujące pozytywne aspekty działań plastycznych podejmowanych przez dzieci:
- usprawnianie manualne,
- rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej,
- wydłużanie okresu koncentracji uwagi,
- wyrównywanie braków i ograniczeń psychofizycznych,
- rozwój osobowości,
- wzrost własnej kreatywności,
- leczenie oraz zapobieganie pogłębianiu się istniejących stanów chorobowych,
- obniżenie napięć nerwowych, uspokojenie i wyciszenie,
- łatwiejsze zrozumienie problemów życia codziennego,
- pełniejsze i swobodniejsze wypowiedzi,
- pobudzanie i rozwój wyobraźni,
- uświadomienie sobie własnych przekonań i uczuć oraz lepsze poznanie siebie,
- uwolnienie od przykrych wspomnień i niepokojów,
- uwolnienie i odreagowanie nagromadzonych emocji,
- aktywowanie sfery komunikacji niewerbalnej,
- rozwijanie własnych działań twórczych,
- pozawerbalne porozumiewanie się,
- uzewnętrznienie świata własnych przeżyć i odczuć,
- zaspokojenie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestnictwa, bycia rozumianym i docenianym,
- pobudzenie sensoryczne – wielozmysłowe postrzegania świata,
- zmiana optyki widzenia swoich problemów,
- akceptacja siebie i innych,
- wzmocnienie poczucia sprawstwa i bezpieczeństwa,
- zwiększenie poziomu samowiedzy i akceptacji siebie,
- kreowanie przestrzeni, poznawanie dystansu i granic,
- tworzenie pozytywnych nawyków i reakcji.
Istnieje więc sporo argumentów przemawiających za obecnością zajęć plastycznych w planie zajęć szkolnych oraz w zabawach z dzieckiem. Z pewnością można polecić do tego Mate 3w1 GetDirty, która chroni podłoże przed zabrudzeniami podczas kolorowej zabawy.
Źródła:
Szmidt K. J., Bonar J., Program edukacyjny, Żywioły. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym, WSiP, 1998.
E. Grzesik. “Wpływ działalności plastycznej na rozwój psychofizyczny dzieci”, http://www.plasterek.pl/materialy/Mania/warsztaty%20artystyczne/Warsztaty%20plastyczne/Wp%B3yw%20dzia%B3alno%9Cci%20plastycznej%20-%20arteterapii.doc
T. Niklewicz, Miejsce i rola twórczości plastycznej w procesie nauczania – uczenia się w owoczesnym systemie kształcenia, http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=8295