Zajęcia plastyczne a rozwój dziecka

Zapewne spotkaliście się z osobami (a może sami do takich należycie?), które deprecjonują wartość zajęć plastycznych w szkole. Czy jednak kiedykolwiek zastanawialiście się, w jaki sposób rysowanie czy lepienie może przyczyniać się do ogólnego rozwoju Waszego dziecka?

Czy malowanie może przynieść pozytywne rezultaty? Przecież jego konsekwencją jest tylko ubrudzenie wszystkiego dookoła oraz obrazek, który w oczach dorosłego ma często wartość bliską zeru. Ta samo dotyczy innych zajęć plastycznych. Czy zatem w szkole warto poświęcać tyle samo uwagi zajęciom z plastyki co tym z matematyki i języka polskiego?

Wpływ zajęć plastycznych na rozwój dziecka

Jak twierdził Stanisław Popek, “plastyka jest formą wyrażania pragnień, nadziei, zwątpień, radości i smutków oraz najbardziej fantastycznych marzeń”. Czy nie doceniając jej pozycji w programie nauczania, nie przyczyniamy się przypadkiem do pozbawiania naszych dzieci bardzo ważnego środka wyrazu?

Polscy pedagodzy Bonar i Szmidt zajmujący się twórczością w nauczaniu zintegrowanym, mówią o trzech sferach, które dziecko powinno rozwijać.

  • poznawczej, której główne cele to:

– stymulowanie i rozwijanie wrażliwości wzrokowej, dotykowej i słuchowej,
– rozwijanie spostrzegawczości i kształtowania umiejętności świadomej obserwacji zjawisk i ludzi,
– rozwijanie umiejętności odkrywania, formułowania problemów,
– rozwijanie umiejętności koncentracji uwagi,
– stymulowanie wyobraźni,
– kształtowanie podstawowych operacji umysłowych czyli syntezy, analizy, uogólnienia,
– pogłębianie wiedzy o zjawiskach, osobach i przedmiotach.

  • emocjonalno-motywacyjnej, której cele to:

– budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej,
– pomoc w szerzeniu samowiedzy i dokonywaniu samooceny,
– pobudzanie otwartości na cudze uczucia i opinie,
– kształtowanie empatycznego działania w grupie, zachowań prospołecznych,
– kształtowanie umiejętności współpracy w grupie zadaniowej,
– rozwijanie poczucia odpowiedzialności,
– minimalizowanie postaw agresywnych oraz odreagowanie napięć. 

  • działaniowej, mającej za zadanie:

– zachęcanie do podejmowania inicjatywy,
– rozwijanie samodzielności oraz wytrwałości,
– pobudzanie i rozwijanie ekspresyjnego wyrażania myśli poprzez wybrane formy,
– rozwijanie zdolności manipulacyjnych,
– stymulowanie  umiejętności łączenia sprawności emocjonalnych, umysłowych z
   praktycznymi w rozwiązywaniu problemów dywergencyjnych (wynikających z
   rozbieżności).

portrety

Zajęcia plastyczne uchodzące często jedynie za zwykłą zabawę mogą pomóc realizować wiele zadań mieszczących się w tych trzech obszarach.

Ewa Grzesik wyróżnia następujące pozytywne aspekty działań plastycznych podejmowanych przez dzieci:

  1. usprawnianie manualne,
  2. rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej,
  3. wydłużanie okresu koncentracji uwagi,
  4. wyrównywanie braków i ograniczeń psychofizycznych,
  5. rozwój osobowości,
  6. wzrost własnej kreatywności,
  7. leczenie oraz zapobieganie pogłębianiu się istniejących stanów chorobowych,
  8. obniżenie napięć nerwowych, uspokojenie i wyciszenie,
  9. łatwiejsze zrozumienie problemów życia codziennego,
  10. pełniejsze i swobodniejsze wypowiedzi,
  11. pobudzanie i rozwój wyobraźni,
  12. uświadomienie sobie własnych przekonań i uczuć oraz lepsze poznanie siebie,
  13. uwolnienie od przykrych wspomnień i niepokojów,
  14. uwolnienie i odreagowanie nagromadzonych emocji,
  15. aktywowanie sfery komunikacji niewerbalnej,
  16. rozwijanie własnych działań twórczych,
  17. pozawerbalne porozumiewanie się,
  18. uzewnętrznienie świata własnych przeżyć i odczuć,
  19. zaspokojenie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestnictwa, bycia rozumianym i docenianym,
  20. pobudzenie sensoryczne – wielozmysłowe postrzegania świata,
  21. zmiana optyki widzenia swoich problemów,
  22. akceptacja siebie i innych,
  23. wzmocnienie poczucia sprawstwa i bezpieczeństwa,
  24. zwiększenie poziomu samowiedzy i akceptacji siebie,
  25. kreowanie przestrzeni, poznawanie dystansu i granic,
  26. tworzenie pozytywnych nawyków i reakcji.

Istnieje więc sporo argumentów przemawiających za obecnością zajęć plastycznych w planie zajęć szkolnych oraz w zabawach z dzieckiem. Z pewnością można polecić do tego Mate 3w1 GetDirty, która chroni podłoże przed zabrudzeniami podczas kolorowej zabawy.

Źródła:

Szmidt K. J., Bonar J., Program edukacyjny, Żywioły. Lekcje twórczości w nauczaniu zintegrowanym, WSiP, 1998.

E. Grzesik. “Wpływ działalności plastycznej na rozwój psychofizyczny dzieci”, http://www.plasterek.pl/materialy/Mania/warsztaty%20artystyczne/Warsztaty%20plastyczne/Wp%B3yw%20dzia%B3alno%9Cci%20plastycznej%20-%20arteterapii.doc

T. Niklewicz, Miejsce i rola twórczości plastycznej w procesie nauczania – uczenia się w owoczesnym systemie kształcenia, http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=8295